In de uitlopers van de Ligurische Alpen ligt het pittoreske middeleeuwse dorpje Colla Micheri. Het gehucht lag er verlaten en verwaarloosd bij toen in 1958 de beroemde Noorse wetenschapper en ontdekkingreiziger Thor Heyerdahl (1914-2002) het plan opvatte het te restaureren. De avonturier vestigde zich in het dorp, maar is uiteindelijk in de jaren ´90 voor archeologisch onderzoek op Tenerife gaan wonen. Toen Heyerdahl voelde dat zijn tijd eraan kwam, besloot hij naar Colla Micheri terug te keren om hier zijn laatste adem uit te blazen. Anno 2005 ontwikkelt zijn zoon Björn Heyerdahl in het dorp een wetenschappelijk programma in de geest van zijn vader.
Een bord aan de muur van de kerk op het dorpsplein herinnert aan de markante inwoner die eind jaren veertig wereldberoemd werd nadat hij op een primitief vlot de Stille Oceaan was overgestoken. Heyerdahl was tot deze daad gekomen nadat zijn volksverhuizingtheorie in de wetenschappelijke wereld niet serieus werd genomen. Hij stelde dat een van de aardbodem verdwenen volk uit Peru over de Stille Oceaan naar Polynesië moet zijn gevaren. Hij meende dit te kunnen concluderen uit de culturele overeenkomsten op de continenten aan de twee zijden van de oceaan en uit de overleveringsverhalen van de eilandbewoners.
Theorie
De toonaangevende Amerikaanse antropologe Margaret Mead deed zijn theorie af als onmogelijk en de wetenschapper Lothrop beweerde dat de balsavlotten waarmee in die tijd werd gevaren niet langer dan enkele weken konden blijven drijven. Heyerdahl besloot het belangrijkste tegenargument van zijn theorie te ontzenuwen door zelf de tocht op een balsavlot te maken. In 1947 voltooide hij met een team van zes man in drie maanden de gevaarlijke reis per vlot van Peru naar Polynesië.
Het werd een memorabele tocht die alleen in jongensboeken lijkt voor te komen. De expeditieleden kregen te maken met haaien, storm, regen, windstilte en vreselijke dorst. De vliegende vissen vlogen ’s nachts het dek op en eenmaal vingen zij een vis die nog nooit levend was gezien. Het boek dat Heyerdahl over dit avontuur schreef werd een bestseller en ‘De Kon-Tiki Expeditie’ is in bijna zeventig talen vertaald. De documentaire die de Noor over de reis had gemaakt, kreeg een oscar en niemand kon meer om zijn ideeën heen.
Na dit overweldigende succes volgde een hectisch leven voor de geboren avonturier. Overal gaf hij lezingen en hij wijdde zich vol overgave aan wetenschappelijke onderzoeken op de Galapagoseilanden, de Paaseilanden en elders in de wereld. Na vele omzwervingen zocht Thor Heyerdahl een vaste plek om tot rust te komen. Deze rust vond hij uiteindelijk in het plaatsje Colla Micheri aan de Bloemenrivièra in Italë. Eerst in de jaren zestig toen hij het dorp had ontdekt en later in 2002 toen hij hier bij zijn zoon en temidden van zijn familie zijn laatste dagen sleet.
Thor’s zoon Björn leefde even avontuurlijk als zijn vader. Vele jaren vertoefde hij in Canada, Amerika en Afrika. Hij werkte in de mijnindustrie, had een veeboerderij en een koffieplantage en maakte de Amerikaanse film ‘Blue Angels’ met Christoffer Reeve. Na twee huwelijken en drie kinderen keerde hij als vrijgezel terug naar het gerieflijke plaatsje tussen de eeuwenoude olijfboomgaarden.
In een oude landrover komt hij rustig over de stoffige weg het schaduwrijke dorpsplein oppuffen. Björn is een energieke man van in de zestig. Het is erg warm rond dit tijdstip van de dag en de zweetdruppels parelen vanuit zijn grijzige haar over zijn slapen. Met zijn korte broek en losgeknoopte blouse lijkt hij direct vanuit Afrika te zijn overgekomen.
Björn vertelt dat hij net van het landgoed komt dat hij van zijn vader heeft geërfd. Hij maakt de oude olijfterrassen op de helling geschikt voor een prestigieus project dat hij samen met enkele wetenschappelijke instanties ontwikkelt. Het Kon-Tiki Museum in Oslo, het Thor Heyerdahl Instituut in Larvik en het Thor Heyerdahl Research Centre in Londen hebben de handen ineengeslagen in het “Thor Heyerdahl Leadership Programm”. Twee maal per jaar komen de vertegenwoordigers van de instituten op het landgoed bij elkaar en aan het eind van dit jaar moet het project daadwerkelijk van start gaan.
Bruggenbouwer
Volgens Björn was het de kracht van zijn vader dat hij tegen de vastgeroeste ideeën van de leunstoelgeleerden inging en dat hij zijn eigen weg in de wetenschappelijke wereld zocht. ‘Mijn vader was verder een natuurliefhebber en zeer vredelievend’, vertelt Björn ‘Hij had een rotsvast vertrouwen in het goede van de natuur, liefde voor de creatie, geloof in de ander en werkte gedreven en vol passie aan zijn projecten. Thor Heyerdahl was een bruggenbouwer tussen religies, culturen en landen en wendde zijn talenten aan in een poging de wereld beter te maken. Daarbij was hij een geboren leider. Deze zaken komen terug in het programma.’
Op het landgoed komt een conferentiecentrum waar wetenschappelijke, industriële en politieke leiders bij elkaar komen in seminars om hun kennis te delen en van elkaar te leren. Op deze wijze hoopt Björn in de geest van zijn vader een bijdrage te leveren aan een betere wereld die in harmonie is met de natuur. De ondernemende Noor vertelt dat de deelnemers ook het land gaan cultiveren en dan niet met moderne middelen, maar met origineel gereedschap dat hij in de loop der jaren in het dorp heeft verzameld. ‘Ik heb een aantal natuurtuinen ontgonnen waarbij alles in harmonie is. Het water dat nodig is voor de planten en bomen wordt met een pomp op zonne-energie omhoog gepompt. De hellingen zullen op natuurlijke wijze door ezels en geiten worden begraasd, zodat de kans op bosbranden heel klein is.’
De zuidhelling van het landgoed gebruikt Björn voor de boomgaarden en gewassen die zon nodig hebben. De noordhelling is iets koeler en wordt het domein van de deelnemers aan de seminars. De terrassen zijn keurig ingericht en op verschillende plekken hangen hangmatten en staan ligstoelen. Een barbecuehoek en pizza-oven moeten nog worden afgebouwd. Op deze plek kunnen de deelnemers in relatieve koelte hun gedachten uitwisselen, een hapje eten en het prachtige uitzicht over de Middellandse Zee op zich laten inwerken.
Het project is niet onopgemerkt gebleven bij de bewonderaars van Thor Heyerdahl. Bijna wekelijks krijgt Björn bezoek van geïnteresseerden. Genodigden uit het wetenschappelijke milieu, maar ook wandelaars en toeristen van over de gehele wereld komen een kijkje nemen in het rustieke dorp. Via de veelal Noorse internetsites hebben zij Colla Micheri leren kennen en gelezen over de geschiedenis die Thor Heyerdahl bindt met het plaatsje. Het was het eindpunt van zijn lange zoektocht naar een uniek plekje in de wereld.
Gastvrij
Op het dorpsplein bewondert een Noors echtpaar met hun twee dochters de karakteristieke oude huizen. Zij lopen onder een poort door en komen toevallig Björn tegen. De vrouw lijkt hem te herkennen en vraagt enigszins schichtig of hij de zoon is van hun beroemde landgenoot. Björn beaamt dit en blijkt evenals zijn vader een beminnelijk en gastvrij man te zijn. Hij nodigt hun uit voor een korte wandeling over zijn landgoed en vertelt over zijn vader en het nieuwe project.
De wandeling loopt langs de boomgaarden en hangmatten door steeds ruiger terrein naar boven. De natuur is adembenemend en de geuren en kleuren van de mediterrane vegetatie zijn overweldigend. Het heldere blauw van de Middellandse zee steekt fel af tegen het bruin en groen van de oude pijnbomen. Cézanne zou verrukt zijn van deze plek. Een rotsachtig voetpad loopt door doornstruiken naar een half vervallen uitkijktoren. Het uitzicht is magnifiek.
‘Vanaf dit punt kwam mijn vader voor het eerst bij het dorp aan’, vertelt Björn. ‘Hij was met een taxi de kust aan het afstruinen op zoek naar een mooie locatie om te wonen. Hij zocht een plek midden in de natuur en toch dicht bij de beschaving. De chauffeur kende het gebied goed en hielp hem met zijn speurtocht. Ze waren al de hele dag onderweg geweest en hadden nog niets passend gevonden. Toen zei de chauffeur dat hij nog maar één klein plaatsje kon bedenken, dat echter niet per auto te bereiken was. Ze zijn vanaf de benedenweg onder de kaap langs deze kant omhoog geklauterd en toen mijn vader hier stond was hij meteen aan deze plek verknocht. Hij wist dat hij zijn plek gevonden had. Kijk, wat een uitzicht! Met helder weer zie je vanaf deze plek de Italiaanse laars, Frankrijk én Corsica.’
Vlak voor de toren ligt de “memorial garden”. Een eenvoudig houten hek scheidt het pad van een klein monument. ‘Het graf van mijn vader’, zegt Björn plechtig. ‘Achter deze gedenksteen is de urn met de as van mijn vader ingemetseld. Het was de laatste wens van mijn vader om hier op deze schitterende plek begraven te worden.’ Björn vertelt dat hij het monument en het gedenkteken zelf heeft gemaakt. Hij zwijgt even en er heerst een enorme rust. Het tjirpen van de krekels is het enige geluid in de weide omgeving.
Jarenlang heeft Thor Heyerdahl gezocht naar een plek op aarde waar hij één zou zijn met de natuur. Al in 1939 vertrok hij als jong getrouwd stel met zijn eerste vrouw naar het bijna onbewoonde eiland Fatu Hiva in Polynesië. Het paar keerde na een flink aantal tegenslagen echter gedesillusioneerd terug naar de bewoonde wereld. Thor besefte dat een leven in de natuur niet meer mogelijk was in een wereld die door de beschaving was veranderd.
Paradijs
In een autobiografie schreef Thor Heyerdahl daarom ooit eens dat je de toegang tot het paradijs niet kunt kopen en dat geluk in jezelf zit. Waarschijnlijk heeft hij hier dat innerlijke geluk gevonden. ‘Dit was zijn paradijs’, zegt Björn. ‘Wat hij in Fatu Hiva niet kon vinden, heeft hij hier wel gevonden: een natuurleven in harmonie met de beschaving.’ Peinzend kijkt hij over de zee. ‘Mijn vader deed te veel dingen in te weinig tijd’. Uiteindelijk heeft Thor Heyerdahl in zijn zoon een waardige opvolger gevonden die zijn ideologisch testament kan voortzetten.
(Gepubliceerd in De Telegraaf)